ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) یا رمزنگاری ملی و کاربردهای آن چیست؟ | دیجیاتو

«ارز دیجیتال بانک مرکزی» یا «CBDC» یک دارایی دیجیتالی است که توسط بانک مرکزی یک کشور صادر می‌شود و به عنوان ارز دیجیتال دولتی شناخته می‌شود.

این مقاله ضمن آشنایی با ارز دیجیتال بانک مرکزی، به بررسی تفاوت های ارزهای دیجیتال در سایر بازارها به ویژه بیت کوین می پردازد. همچنین به طور خلاصه به این سؤال پاسخ می دهد که آیا با ظهور ارز دیجیتال ملی می توان چنین دارایی های دیجیتالی را جایگزین ارزهای ملی کرد. و افزایش ارز دیجیتال بانک مرکزی می تواند بر آینده بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال سایه بیاندازد.

ارز دیجیتال بانک مرکزی با ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین متفاوت است. ارزهای رمزنگاری شده مانند بیت کوین توسط دولت صادر نمی شوند و معاملات مرزی جغرافیایی را محدود نمی کنند. از سوی دیگر، ارزهای رمزنگاری شده توسط سازمان‌های دولتی در بیت‌کوین یا سایر ارزهای دیجیتال در کشورهای مختلف تحت نظارت قانونی قرار نمی‌گیرند. اما CBDC ها توسط بانک مرکزی صادر می شوند و تحت نظارت دولت هستند.

CBDC ها که به عنوان ارزهای دیجیتال ملی نیز شناخته می شوند، شکل در حال تکامل پول سنتی در مقابل پول نقد فیزیکی هستند. این ارزهای دیجیتال ملی معمولاً به صورت توکن های مجازی ارائه می شوند و در واقع معادل ارز فیات موجود در آن کشور هستند.

کاربران می‌توانند دارایی‌هایی مانند ارزهای دیجیتال را از کیف پول دیجیتال مدیریت کنند و با چنین دارایی‌هایی معامله کنند.

محبوبیت روزافزون بازار ارزهای دیجیتال در چند سال اخیر، بسیاری از دولت های جهان را بر آن داشته تا توجه بیشتری به این حوزه داشته باشند. موسسات مالی، بانک‌ها و حتی شرکت‌های خصوصی برای جایگزینی وجه نقد سنتی در سیستم‌های خود، که به اختصار ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) یا ارزهای دیجیتال بانک مرکزی نامیده می‌شوند، رقابت می‌کنند.

با این حال، شباهت‌های بین CBDC و ارزهای دیجیتال تقریباً به اینجا ختم می‌شود و تفاوت‌های ساختاری اساسی بین این دو وجود دارد که ارزش بررسی دارد. در این مقاله به تشریح ارز دیجیتال بانک مرکزی می‌پردازیم و به این سوال پاسخ می‌دهیم که چرا دولت‌ها مشتاق استقرار چنین دارایی‌های دیجیتالی هستند.

CBDC چیست؟

ارز دیجیتال CBDC یک ارز تحت حمایت دولت است که می تواند توسط افراد، مشاغل، دولت ها و تقریباً هر کسی استفاده شود. این متغیرهای دیجیتال بانک مرکزی عموماً برای بهبود روش‌های پرداخت طراحی شده‌اند و مانند پول نقد عمل می‌کنند، اما نقل و انتقالات به صورت دیجیتالی انجام می‌شود.

رایج ترین رویکرد CBDC، ذخیره توکن ها در کیف پول دیجیتال و گوشی های هوشمند است. حتی برای کاربرانی که در اتصال به اینترنت مشکل دارند، بانک‌های مرکزی معمولاً از طریق پروتکل‌های مخابراتی شبکه 2G مانند USSD و SMS، از پرداخت‌ها پشتیبانی می‌کنند.

با اصول صحیح رمزنگاری در CBDCها، مشکل ارزهای تقلبی فیات را می توان تقریباً به طور کامل حل کرد. هیچ ارز دیجیتالی که توسط بانک مرکزی ساخته شده است، شباهتی به ارز دیجیتالی مانند بیت کوین ندارد. در واقع، CBDCها به مقام مرکزی که آنها را صادر، توزیع و هدایت می کند، متکی هستند.

در مقابل، رمزارزها عموماً غیرمتمرکز هستند و مستقل از بانک‌های مرکزی عمل می‌کنند. ارزهای دیجیتال همچنین برای پردازش تراکنش‌های جدید به سیستمی از اصول رمزگذاری شده تکیه می‌کنند.

جداسازی ارز دیجیتال از دولت به این معنی است که اکثر کشورها اسرار حقوقی ندارند، از سوی دیگر، چنین رویکردی آنها را از خطر بی ثباتی سیاسی محافظت می کند. به بیان ساده، متغیرهای دیجیتال و CBDC برای کاربردهای کاملا متفاوت طراحی شده اند.

با این حال، با نگاهی به استفاده روزمره، CBDC متمرکز وضعیت مشابه ارزهای دیجیتال موجود را ارائه می دهد. کریپتوکارنسی دارایی است که به راحتی قابل معامله و انتقال از طریق اینترنت است و همچنین می توان از آن برای معاملات هوشمند استفاده کرد.

به جرات می توان گفت که سرعت تراکنش های ارز دیجیتال بسیار بیشتر از نقل و انتقالات بانکی سنتی است و هیچ واسطه ای در این تراکنش ها وجود ندارد. این بدان معنی است که کاربران می توانند به راحتی در سراسر مرزها و در سراسر جهان بدون پرداخت هزینه های گزاف یا انتظار طولانی تراکنش کنند.

به طور خلاصه می توان گفت:

CBDC اساسا یک توکن دیجیتال است که توسط بانک مرکزی و دولت کشور پشتیبانی می شود. این توکن ها متمرکز هستند و تابع همان سیاست های مالی سنتی هستند.

بانک های مرکزی کنترل کاملی بر توزیع و گردش CBDC دارند. در مقابل، ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز هستند و عرضه مانند برخی از بیت کوین ها پایدار است. CBDC ها معمولا برای دسترسی به جمعیت های بزرگ طراحی می شوند. همچنین در چنین سیستمی با توجه به اینکه مرجع مرکزی در این زمینه استراتژی می‌کند، برخورد با آن‌ها احتمالاً ارزان‌تر خواهد بود. اما یکی از نقاط ضعف CBDC ها این است که معمولاً مشمول سیاست های مالی مشابه ارزهای فیات هستند و نمی توان آنها را به عنوان سرمایه ذخیره بلندمدت در نظر گرفت.

ویژگی های ارز دیجیتال بانک مرکزی

اگرچه CBDC ها هنوز در مراحل اولیه خود هستند، اما ویژگی های مشترکی دارند که مشابه یکدیگر هستند. ارز دیجیتال مرکزی هر کشور نماد پول ملی آن کشور است.

• ارز دیجیتال بانک مرکزی متمرکز است

بر خلاف بیت کوین که یک پروژه غیرمتمرکز است، ارزهای دیجیتال ملی کشورها توسط موسسات مالی دولتی متمرکز و تنظیم می شوند.

• ارزهای دیجیتال ملی هنوز جایگاه خود را در جهان پیدا نکرده اند.

یکی دیگر از وجه مشترک ارز دیجیتال بانک مرکزی این است که هنوز نتوانسته است آن را در بین کشورهای جهان جانمایی کند و بسیاری از کشورها همچنان در حال بررسی و توسعه آن هستند.

• موضوع حفظ حریم خصوصی و ردیابی تراکنش مهم است.

مهم ترین موضوع ارز دیجیتال بانک مرکزی حفظ حریم خصوصی افراد، تراکنش ها و ردیابی تراکنش ها است. کشورهای مختلف در سراسر جهان چنین موضوعاتی را برای ارز دیجیتال ملی در نظر می گیرند. اینکه یک فرد چقدر دارایی دیجیتال دارد و چه معاملاتی انجام می دهد موضوع داغی است.

چرا بانک های مرکزی به دنبال دارایی های الکترونیکی هستند؟

نقش اصلی بانک مرکزی مدیریت ارز قانونی (ارز) کشور و پول موجود در ارز است. همانطور که انتظار می رود، تولید اسکناس و پول نقد فیزیکی معمولاً گران است و نظارت بر این دارایی ها پس از عرضه در بازار بسیار دشوار است.

در نتیجه دارایی های دیجیتال ارائه شده توسط بانک مرکزی به حل این دو مشکل کمک می کند. این امر نه تنها برای بانک مرکزی بلکه برای عموم مردم هزینه را کاهش می دهد.

بانک های مرکزی می گویند CBDC می تواند برخی از مشکلات مالی را حل کند. از دیگر مزایای این ارزهای دیجیتال می‌توان به تراکنش‌های ارزان‌تر و سریع‌تر در هر کشور و بین‌المللی اشاره کرد. در حال حاضر، اکثر کشورها از نوعی سیستم تسویه ناخالص بی‌درنگ (RTGS) استفاده می‌کنند. اما از آنجایی که چنین سیستمی فقط در اختیار بانک ها است، کاربران بدون حساب بانکی باید با مشکلات زیادی مواجه شوند.

بر اساس مقاله ای که توسط دولت فدرال ایالات متحده منتشر شده است، 6.5 درصد از جمعیت ایالات متحده، یا تقریباً 8.4 میلیون خانوار آمریکایی، حساب بانکی ندارند و به سیستم مالی دسترسی ندارند. اگر CBDC از حساب های بانکی استفاده می کند و از شبکه تلفن همراه بدون نیاز به گوشی هوشمند استفاده می کند، ممکن است برای 98٪ از خانواده ها در دسترس باشد.

این امر قانونگذاران السالوادور را بر آن داشت تا توجه خود را به فناوری ارزهای دیجیتال معطوف کنند. با این حال، به جای توسعه CBDC، آنها تصمیم گرفتند لایحه ای را در سال 2021 تصویب کنند که بیت کوین را به عنوان یک ارز قانونی به رسمیت می شناسد. این بدان معناست که شهروندان السالوادور می توانند به صورت نقدی و در مرز تجارت کنند. شهروندان السالوادور می توانند از طریق بیت کوین همه چیز از قبض برق گرفته تا مالیات را پرداخت کنند و بیت کوین معادل پذیرش آن ها به دلار است.

CBDC ها هیچ تهدیدی برای بیت کوین ندارند

می توان گفت که CBDC ها نسخه هایی از ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین هستند که توسط بانک مرکزی ارائه می شود. با این حال، ارز دیجیتال و CBCD به هیچ وجه از یک فناوری استفاده نمی کنند. متغیرهای غیرمتمرکز از فناوری بلاک چین استفاده می‌کنند که به مکانیزم اجماع نیاز دارد تا اطمینان حاصل شود که هیچ یک از طرفین تحت کنترل نیستند. برای CBDC این وضعیت به طور طبیعی تغییر می کند، بنابراین آنها مانند پایگاه های داده متمرکز هستند.

این تصور وجود دارد که دولت ها بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال را دوست ندارند زیرا قابل ردیابی نیستند. با این حال، گفته می شود افرادی که در فعالیت های غیرقانونی فعالیت می کنند، از شبکه بیت کوین دور هستند. اما در ارزهای رمزنگاری شده، برخی مانند «مونرو» به دلیل شفافیت، محبوبیت خاصی دارند.

وقتی به CBDC ها با دید مثبت نگاه می کنید، دری را برای ردیابی بهتر از بیت کوین باز می کنید. چنین سیاستی می تواند به نفع دولت و بانک های مرکزی باشد. از سوی دیگر، CBDC ها می توانند به رفاه بیشتر شهروندان کمک کنند. با این حال، ممکن است خطراتی مانند خطرات حریم خصوصی و محرمانه بودن معاملات نیز وجود داشته باشد.

حتی در دنیای دیجیتال امروزی، ردیابی عادات خرج کردن یا درآمد یک فرد از چندین حساب بانکی و خدمات می تواند دشوار باشد. با این حال، با CBDC، دولت کنترل کاملی بر پایگاه داده متمرکز خواهد داشت. چین اولین کشوری بود که تحقیق و توسعه ارز دیجیتال ارائه شده توسط بانک مرکزی را در نظر گرفت و روسیه روبل روسیه، CBDC را پیشنهاد کرد.

آیا CBDC می تواند پول نقد فیزیکی را تغییر دهد؟

نکته دیگری که باید در نظر داشت این است که دولت ها اغلب از CBDC به عنوان یک دارایی دیجیتال یاد می کنند که مزایای زیادی دارد. یکی از مشکلات این گونه دارایی ها حفظ حریم خصوصی تراکنش ها و امکان پرداخت آفلاین آن ها بدون اتصال به اینترنت است.

با این حال، بسیاری از دولت‌های غربی موافق هستند که CBDC باید حفاظت از حریم خصوصی کاربران و اجازه دادن به معاملات آفلاین را در نظر بگیرد. یکی از مدیران ارشد بانک مرکزی اروپا (ECB) در یک کنفرانس خبری به فایننشال تایمز گفت که این مرجع هیچ علاقه تجاری به ذخیره، مدیریت یا کسب درآمد از داده های کاربران ندارد.

بانک مرکزی نظرات متفاوتی در مورد اینکه آیا ارزهای دیجیتال می توانند جایگزین پول نقد فیزیکی شوند یا خیر، دارد. این تغییر چقدر طول می کشد و آیا کاربران از چنین ارزهای دیجیتال ملی استقبال می کنند یا ترجیح می دهند بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال را معامله کنند؟

بر اساس گزارش شورای آتلانتیک، در حال حاضر بیش از 80 کشور در حال تحقیق، آزمایش یا ایجاد ارزهای دیجیتال هستند. این تعداد از ماه مه 2020 دو برابر شده است که نشان دهنده پذیرش روزافزون این فناوری در سراسر جهان است.

برجسته ترین پروژه CBDC

پروژه e-yuan چین (که قبلاً یوان دیجیتال نامیده می شد) برجسته ترین پروژه CBDC تا به امروز است. این اولین کشوری بود که پایداری CBDC را آزمایش کرد و تحقیقات خود را در اوایل سال 2014 آغاز کرد. پس از سال ها آزمایش، انتظار می رود در سال 2022 یا اوایل سال 2023 در دسترس عموم قرار گیرد.

سوژو، چنگدو و شنژن در چین اولین شهرهایی بودند که در آزمون یوان الکترونیکی شرکت کردند. دولت همچنین از شرکت های خصوصی مانند مک دونالد و استارباکس برای مشارکت در این پروژه دعوت کرده است.

اما کشورهای دیگر هم بیکار نیستند. اخبار زیادی در مورد ارزهای دیجیتال در اتحادیه اروپا و ایالات متحده وجود دارد. با این حال، این پروژه ها هنوز در مراحل اولیه خود هستند و هنوز در دست کاربران نهایی آزمایش نشده اند.

اتحادیه اروپا و ایالات متحده در حال حاضر در حال بررسی اجرای CBDC به یورو و دلار هستند. چشم انداز ارز دیجیتال صادر شده توسط بانک مرکزی حتی در کشورهایی با اقتصاد کمتر توسعه یافته تسریع شده است. هند، تایلند و ونزوئلا تنها چند نمونه از کشورهایی هستند که علاقه زیادی به توسعه رمز ارزهای خود دارند.

با توجه به مزایای بی شماری که CBDC ها ارائه می دهند، جای تعجب نیست که دولت های سراسر جهان به طور کامل آنها را بپذیرند.

همچنین شایان ذکر است که در حال حاضر تقاضای قابل توجهی برای معادل های دیجیتال ارزهای فیات مانند دلار و یوان وجود دارد. صادرکنندگان سکه ثابت مانند تترا (USDT) و USD Coin (USDC) تاکنون بیش از 100 میلیارد دلار ارز دیجیتال تحت حمایت فیات صادر کرده اند. با این حال، باید دید که آیا این تقاضا به دارایی های تحت حمایت دولت تبدیل می شود یا خیر.